Media jako środowisko wychowawcze

Do masowych mediów oprócz komputera, prasy, radia, telewizji zaliczyć można
także plakat, film, płyty gramofonowe, książki, czasopisma, programy radiowe i telewizyjne,
portale internetowe. Media jako swoiste środowisko wychowawcze pełnią ważną rolę
społeczną, a można je scharakteryzować następująco:
• stanowią forum, na którym sprawy uznawane za powszechne mogą być prezentowane
i rozstrzygane;
• media to jeden z instrumentów władzy społecznej, mobilizacji i pobudzania
innowacyjności;
• stymulują rozwój ludzkiej cywilizacji w różnorodnych aspektach, szczególnie
symbolicznym czy normatywnym;
• środki masowe są dominującym źródłem kształtowania indywidualnej wyobraźni
poszczególnych jednostek żyjących w społeczeństwie,
• tworzą ważny i nieustannie rozwijający się sektor życia zbiorowego, nowy rodzaj
działalności jednostki;
• środki masowego przekazu to źródło publicznego systemu znaczeń, dostarcza
kryteriów i miar osądzania, co jest w wymiarze społecznym dopuszczalne.

W literaturze masowe media są różnie postrzegane i metaforycznie określane jako:
• okno na wydarzenia i przeżycia innych, które rozszerza ludzkie doznania i widzenie
świata, umożliwia poznanie tego, co dzieje się na świecie;
• zwierciadło wydarzeń, zakładające odbicie rzeczywistości, którego kąt i kierunek jest
określony przez dysponentów mediów (ograniczenie tego, co i jak widzimy);
• filtr selekcjonujący, przybliżający pewne wydarzenia, a inne eliminujący;
• drogowskaz, przewodnik, interpretator, wskazujący sposób i wydobywający sens
z wydarzeń, które są zaskakujące, zdumiewające, izolowane, sporadyczne;
• forum lub scena prezentacji informacji i idei dającej możliwość publicznej debaty
oraz dyskusji;
• ekran, co podkreśla, ze media dostarczając selektywnych informacji mogą oddzielić nas
od rzeczywistości i uczynić je narzędziem propagandy.

Media jako swoiste środowisko wychowawcze stają się źródłem wielorakich
informacji i wiadomości oraz różnorodnych przeżyć wywierających wpływ na rozwój
człowieka we wszystkich jego sferach. Przez wpływ rozumie się długotrwały proces, który
przejawia się w zmianach postaw, poglądów, ocen moralno-etycznych, estetycznych,
postaw wobec siebie i innych, umiejętności dokonywania wyborów (i związanej z nimi
odpowiedzialności za nie) oraz w samodzielności życiowej jednostki.
Można wymienić trzy rodzaje wpływu:

• natychmiastowy, czyli bezpośredni,
• wpływ odroczony, czyli kumulatywny,
• oraz wpływ podświadomy.

Wpływ bezpośredni to natychmiastowe oddziaływanie konkretnego przekazu na odbiorcę, na jego emocje i intelekt. Wpływ ten wywierany jest przez filmy i różnorodne programy telewizyjne. Wpływ kumulatywny działa na zasadzie drążenia. Przekaz ów wywiera nieznaczny, prawie
nieuchwytny wpływ, który następnie się sumuje, kumuluje z oddziaływaniami
wcześniejszymi, np. obejrzanymi filmami, programami radiowo-telewizyjnymi itp. Wszystkie
te drogi oddziaływań powinny nosić miano cyklicznych. Zbliżony do kumulatywnego jest
wpływ podświadomy. Na początku ten ostatni nie jest uświadamiany. Widz, gracz czy
uczestnik odbiera bodźce płynące z zewnątrz, nie aprobuje ich wymowy. Z czasem jednak
jego opór maleje i zapomina o okolicznościach towarzyszących percepcji. Natomiast
napięcie uczuciowe i emocjonalne wywołane przez bohaterów i ich postawy trwa nadal
i oddziałuje.